Evelien Hiele, een cocktail van vrolijkheid en tragiek 

Tijdens de expo Mountains of Virtuosity & Deception ontmoet ik de stralende kunstenares Evelien Hiele voor een tweede maal.Nieuwsgierig keek ik uit naar werken op groter formaat.Eveliens werken geven ons een hint van de wereld achter de maskerade. Zou een uitvergroting de broeierige sfeer achter het mysterie versterken?

Onder het motto “durf het groot te zien” waagde ze zich met succes aan grotere canvassen en muurcollages. In deze nieuwe realisaties blijft ze trouw aan haar herkenbare signatuur: taferelen met veel bedrijvigheid en felle kleurtoetsen onthullen een cocktail van vrolijkheid en tragiek. Evelien wil tonen en weer afschermen door beelden samen te voegen en terug weg te halen. Ze etaleert deze gelaagdheid niet alleen in thematiek maar eveneens in techniek.

Het denken stopt

Het creatieve proces van Evelien Hiele start vaak met een foto. Wanneer Evelien rondwandelt in haar eigen streek rond Watou, fotografeert ze alledaagse gebeurtenissen, zoals een kermis, optochten of een ijspiste. Intuïtief observeert en fotografeert ze wat haar aandacht trekt: van een interessante houding die een feestvierder aanneemt, een opvallend motief in een kostuum tot een kleurfragment.

“Het observeren en nadenken begint al voor het schilderen,” verklaart ze, “wanneer ik in mijn atelier voor het doek sta, stopt het denken. En dan wordt het schilderen plezant. Vanaf dan kan ik in dialoog treden met mijn werk.” Een proces van kijken, achteruit stappen en vervolgens opnieuw zaken wegnemen, verduidelijkt ze. De eerste lagen komen in acryl, als de compositie vorm krijgt, bouwt ze verder op met olieverf. 

Showeffect

Welk verhaal sluimert er achter het exotische bladerdek? Evelien vangt onze aandacht en laat het over aan de kijker om een eigen waarheid te ontdekken in het tafereel. De felle kleuren leiden de kijkers als wegwijzers doorheen de bedrijvige scènes. Ze slaagt in haar opzet om een zeker showeffect op te wekken. Daarbij analyseert ze de vormentaal en het kleurgebruik van de artificiële wereld rond amusement zoals folklore, kermis, Sinterklaas… Maar ook de zotte Pokémons van zoonlief bestudeert ze met een open blik. Enerzijds is ze gefascineerd door de absurditeit van deze fenomenen, anderzijds staat ze stil bij haar eigen evoluerende gedachten tegenover de omgeving.

De mens en zijn omgeving vormen een centraal thema in haar werken. Kan je een andere persoon worden door je omgeving? Hoe bepalend is je woonplaats voor je manier van denken? Ook de houding van het individu onderhevig aan een groepsdynamiek bestudeert ze. “Ik vind het opmerkelijk hoe ik mijn principes bijgesteld heb de afgelopen jaren, zelfs over op het eerste gezicht banale zaken”, vertelt ze, “je verandert zonder dat je het zelf soms beseft.” Via haar beeldende taal verwerkt ze de introspectie van dit onbewuste proces.

Symbiose van abstract en figuratief

Over de mens en zijn omgeving gaat ook haar nieuwe werk. Ze laat me even meekijken: woeste watermassa’s en exotische elementen springen in het oog. Of dit werk de klimaatverandering en de ecologische impact van de mens op de natuur aankaart, vraag ik haar? Evelien bevestigt noch ontkent, ze is nog volop in dialoog om het werk te laten groeien.

Evelien wil ruimte laten aan de kijker om het thema zelf in te vullen. Als het te concreet wordt, heeft ze de neiging om elementen weg te nemen. En als het te abstract wordt, maakt ze het beeld juist weer concreter. Ze wil geen standpunt innemen om te figuratief of te abstract te werken. “Na mijn afstuderen was ik eerder figuratief bezig, nu ga ik bewuster tewerk om zowel figuratief als abstract samen te brengen.” Ze kijkt graag naar de werken van Oude Meesters. De bedrijvigheid in de taferelen van Jeroen Bosch nodigen toeschouwers uit om langer dan de gebruikelijke dertig seconden écht te kijken. Bosch was geniaal in zijn aanpak om de aandacht te vangen en dat lukt nog steeds in de huidige swipe- en like-cultuur. Maar ook hedendaagse kunstenaars zoals Matt Bollinger, met zijn fascinerende kleurgebruik en Martin Parr, met fotowerk van ijsjesetende zonnebaders kunnen deze kunstenares bekoren.

Evelien Hiele heeft de smaak te pakken om op grotere canvassen te werken. Anderzijds nemen haar werken meer ruimte in door buiten de grenzen van één drager te treden. Door meerdere panelen te combineren, zoals in een triptiek, versterkt ze de spanning. “Hoe geraak ik uit het vlak?”, durft ze voor te leggen aan een klankbord van vertrouwelingen. Tijdens haar uitvoerende proces gaat ze in gesprek met hen om verder te evolueren in haar kijken en denken. “Al pratend groeit mijn werk verder in mijn hoofd.” Mede door deze feedback ontstaat de gelaagdheid in haar werken.

Ze heeft wel zin in een kunstenaarsresidentie om haar werk nog verder te laten groeien . De honger naar meer is duidelijk aangewakkerd bij deze bevlogen kunstenares.

Door Gwendolina Willems ( www.artexplorer.be) Dit artikel verscheen in The Art Couch #9 (bestel je exemplaar op www.theartcouch.be) 

STROOMOPWAARTS: De wereld in polariteit bij Evelien Hiele

In de rubriek STROOMOPWAARTS verkent Indra Devriendt de Belgische hedendaagse kunst. Haar oog valt op kunstenaars die, klimmend naar de top, tegen de stroom in durven gaan: met verrassende onderwerpen, met vernieuwende technieken of met pertinente vragen. Deze maand: Evelien Hiele.

De schilderijen van Evelien Hiele intrigeren. Er is veel te zien, maar het is slechts gedeeltelijk te benoemen. Het licht- en kleurgebruik zijn sprankelend. Er hangt een bevreemdende, mysterieuze sfeer. Wat is er aan de hand? Het nodigt uit om tijd te nemen en aandachtiger te kijken.

Wat meteen opvalt, is dat Evelien Hiele (°1984) voor een complexe ruimteverdeling in haar doeken kiest. Ze schildert een decor en een podium waarop een tafereel plaatsvindt. Op dat podium zien we een opstapeling van op elkaar gepakte beeldelementen. Het gaat vaak om een wemelende massa. Soms zien we uitgewerkte details, wat meteen onze aandacht trekt. We herkennen mensen, stedelijke elementen en natuur. De mensen bevinden zich op een dorpsplein of in een landschap met exotische planten, al dan niet in een bloempot. Het merendeel is druk in de weer, maar hier en daar liggen er mensen op de grond of hangen ze ergens in zodat hun hoofd niet zichtbaar is. Wat doen ze daar? Vermaken ze zich of voelen ze zich ellendig?

Hiele onderzoekt met haar werk de beweging en invloed van groepen in een ruimte. Mensen zien plaatsen, zoals een braderij met een kermis en een ijspiste, als een bron van vermaak. Kan je daar plezier maken als je weet dat een ijspiste moeilijk te verantwoorden is met de verergerende klimaatproblematiek? Hetzelfde geldt voor exotische planten. Waarom moeten die van elders komen om in een pot gezet te worden? Elk standpunt is te verdedigen. Is er of bestaat er een waarheid?

SCHOONHEID IN IMPERFECTIE

Haar schilderijen tonen ons de polariteit die in alles en overal aanwezig is. Als je het ene hebt, komt het andere ook. Hiele omarmt dat in haar werk en geeft tegenpolen een bestaan zonder hiërarchische benadering. We houden van herkenbaarheid en houvast en dat vinden we soms in uitgewerkte details van haar schilderijen. Vooraleer we ons een duidelijk beeld kunnen vormen, zien we dat Hiele dat ontkracht door overschilderingen of suggestieve partijen. Ruwe, vlekkerige, onafgewerkte verflagen en onbewerkte doek gaan hand in hand met realistisch geschilderde motieven en texturen. Is iets mooi als het afgewerkt is of schuilt schoonheid in imperfectie?

Haar schilderijen wijzen er steeds op dat een schilderij slechts een kijk op en interpretatie van de wereld biedt. Hiele creëert ruimtes met lijnen en vlakken en dat is hoe wij de werkelijkheid vormgeven en ordenen. Verder toont haar werk dat onze opdeling van cultuur en natuur artificieel is. Ze versterkt haar kunstmatige werelden door het gebruik van fluoverf en kleurovergangen. Ook haar compositorische ingrepen benadrukken het maakbare. Ze schildert diverse ruimtes op één doek, waarbij decorelementen, panelen, kaders en randen voor bijkomende afbakeningen en begrenzingen zorgen. Onze aandacht gaat in eerste instantie naar wat op het podium plaatsvindt, maar wat er zich naast het podium afspeelt, is even boeiend. We zien daar een variatie van onbestemde vlakken, waarmee Hiele diepte creëert door ze achter elkaar te plaatsen. De vlakken zijn levendig door de variatie aan kleuren en toetsen. We kunnen ze niet benoemen of interpreteren, het toont ons dat er veel meer is dan we zien en weten. Datgene wat een podium krijgt, is maar een mogelijkheid uit tal van mogelijkheden. De ongedefinieerde vlakken kunnen nog alles worden of zijn.

Indra Devriendt, OKV 

Evelien Hiele wil tegelijk tonen en afschermen. Vrolijkheid integreert ze onder andere door toetsen van florale elementen en door opvallende accenten van streepjes en ruitjes in de kledij van personages. Maar ook hier laat ze voldoende ruimte om vragen te stellen over de wereld achter de maskerade. Evelien schept een eigen virtuoze wereld die zich slechts beetje bij beetje prijsgeeft, of soms zelfs helemaal niet. Evelien heeft een duidelijke fascinatie voor mensen in groep, een meute waarin je als toeschouwer mee vergaat in een wilde zee van verftoetsen die langzaamaan oplost tot een onduidbare massa. 

WARP nav. 'Mountains of Virtuosity and Deception', prijs Jan Van Rijswijk-centrum 

“Wreed schoon”, zo omschrijft Evelien Hiele de rode draad in haar oeuvre. Ze zoekt de spanning tussen vrolijkheid en tragiek. In Club 1, olieverf op doek (2019) etaleert ze deze gelaagdheid niet alleen in thematiek maar eveneens in techniek. Olieverf aanbrengen en weer wegnemen. De cirkelvormen associëren we bijna automatisch met een reddingsboei temidden van een wanhopige mensenmassa. Door net dat laagje weg te nemen, vangt ze de aandacht van de kijker om een eigen waarheid te ontdekken in het tafereel. Evelien wil tegelijk tonen en afschermen.Vrolijkheid integreert ze onder andere door toetsen van florale elementen en door opvallende accenten van streepjes en ruitjes in de kledij van personages. Maar ook hier laat ze voldoende ruimte om vragen te stellen over de wereld achter de maskerade. Wreed schoon maakt nieuwsgierig naar werk op groter formaat.

Gwendolina Willems, The Art Couch

Een wereld die zich slechts beetje bij beetje prijsgeeft, of zelfs niet. Waar doordachte compositie samengaat met ontbindende en zich ophopende vormen. Een kleurenpalet van dominerend blauw over roze, groen en hier en daar een andere des te ingrijpender toets.

In de schilderijen van Evelien Hiele (°1984, BE), meestal klein, versmelt realisme tot dynamische abstractie. Ze tonen en verbergen, zijn zo uitermate boeiend en vol mysterie.

Er is een fascinatie voor mensen in groep. Een optocht van betogers met vlag in een smalle straat vervloeit tot veelkleurige flarden beschaduwde verf, een meute waarin je vergaat, oplost tot een onduidbare massa. Het geweld van deze vlekkerige vormen wordt vaak ingetoomd door één enkel monochroom blauw of roze vlak of een stuk maagdelijke canvas.

Bij Evelien Hiele lees je op haar doeken het voortdurende zoeken tussen het wilde van de verf en de harmonie van de compositie.

“In the paintings of Evelien Hiele (°1984, BE), mostly small, realism fuses into dynamic abstraction. They show and hide, are extremely fascinating and full of mystery. A world that only reveals itself little by little, or not... Where well-considered composition goes hand in hand with decomposing and accumulating forms.

There is a fascination for people in groups. A procession of demonstrators with flags in a narrow street turns into multicoloured patches of paint; a crowd in which you perish...The violence of these blotchy shapes is often curbed by a single monochrome blue or pink surface or a piece of pure canvas. The paintings of Evelien Hiele can be seen as a continuous search between the wildness of the paint and the harmony of the composition.”

De Queeste Art

In haar werk speelt Evelien Hiele met de vormelijke conventies die we door de alomtegenwoordige media als vanzelfsprekend zijn gaan beschouwen. Haar landschappen zijn samengesteld uit figuren, gebouwen en voorwerpen die op het eerste zicht heel vertrouwd aandoen, maar net omdat ze uit hun vertrouwde context zijn geplukt en samen met andere terug werden geplant in een nieuwe context, geeft het geheel een gefragmenteerde, bevreemdende indruk .

De dagdagelijkse realiteit wordt zo herschapen tot een nieuwe, reëel aandoende beeldconstructie. Wat de kijker voor zich krijgt, is niet zozeer één beeld van de werkelijkheid, maar eerder een uitnodiging om zich open te stellen voor een bepaalde sfeer.

Vaak heerst er in de collages een sterke spanning tussen de natuur en het menselijk landschap, tussen strakke geometrie en de toevalligheid van het organische. Menselijke elementen, constructies en structuren die we associëren met orde, veiligheid en bescherming staan verlaten of verwoest in een natuurlandschap. De controle die de veiligheid moest garanderen, lijkt te hebben gefaald en wat overblijft zijn de ruimtelijk sterk geordende structuren, die plots hun zin zijn verloren. Industriële installaties, grijze geometrische stadsblokken en steengroeves staan grijs en post-apocalyptisch verloren in een leegte, waar wat nog rest van de natuur terug vrij spel krijgt.

De weinige menselijke figuren die in de collages een plaats krijgen, zijn geen mensen meer, maar gezichtsloze figuranten. Ze geven geen krimp, geen enkele blijk geven van onzetting of angst, maar lijken zelf enkel een toeschouwers te zijn van die nieuwe, beschadigde realiteit.

De collages worden gefragmenteerd getoond en bestaan uit een presentatie die al even fragmentarisch is als de werkelijkheid zelf.

L.H.

Een altijd onvolmaakte ordening

Evelien Hiele is voldoende schilderes om niet te vergeten dat haar schilderijen in de eerste plaats schilderijen moeten zijn: met overwogen toets geborsteld, met zin voor kleurafweging, compositie, grafische, picturale kwaliteit. Zo verleent zij haar werk een kracht zonder dewelke het zou afglijden naar de anekdotische, moraliserende, sentimentele illustratie. Nu is het tegendeel waar: Evelien Hiele slaagt erin, nu al (ze is amper 25), om beklijvende, pregnante, sterke beelden te maken die ons niet alleen elk afzonderlijk maar bovendien ook nog eens als geheel aanspreken: dit nog prille oeuvre is consistent en vertegenwoordigt een zeer herkenbare, al luid en duidelijk sprekende stem.

Waarover spreekt die stem? Dat laat Evelien Hiele liever in het midden. Niet dat deze onbeslistheid een bewuste strategie is. Wel communiceert Evelien Hiele met haar krachtige signalen ook over het zoeken, de onzekerheid, het ongewisse zelf.

De voorstudies op A4, die vaak aan de schilderijen voorafgaan, zijn ‘gemengde technieken’: collage, acryl, potlood. Evelien Hiele laat zich leiden door haar lectuur van foto’s in de krant. Vormen die haar aanspreken, plaatst zij, zonder ze klakkeloos te kopiëren, als rekwisieten in een landschap, dat hierdoor een decor wordt. Van welk stuk? Dat is niet duidelijk. Evelien Hiele creëert vooral een sfeer, zij wekt emoties op. Gelukkig zijn deze beelden niet in die mate eenduidig dat zij ons één welbepaalde emotie opdringen. Deze beelden blijven enigmatisch. Ze intrigeren.